Ο
Δ. Ταβουλάρης σε περιοδεία (σκίτσο Μ. Βιτσιώρη-αναδημοσίευση από τον Ριζοσπάστη,
2/10/05)ΘΕΑΤΡΑ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ
Κατά την αρχαιότητα ο Πειραιάς είχε δύο θέατρα: το σωζόμενο της Ζέας, και της Μουνιχίας, που ήταν μάλλον εκεί που είναι σήμερα το Βεάκειο.
=== Το 1873 στην πλατεία Τερψιθέας, πλάι στην Ευαγγελική εκκλησία, στη μάντρα του Σκυλίτση, στήθηκε στον Πειραιά, τα πρώτο ξύλινο καλοκαιρινό θέατρο. Διαλέχτηκε αυτή η τοποθεσία σαν πιο δροσερή, μιας και βρισκόταν σε ύψωμα. Επαιξαν εκεί το ζεύγος Ι. Δρακάκη, ο Ηλίας Σίσυφος που αργότερα έγινε αστίατρος της Αστυνομίας και άλλοι.
=== Αφού λειτούργησε για λίνα χρόνια εγκαταλείφθηκε γιατί λίγο πιο πέρα, στη γωνία Αριστοτέλους και Κσραϊσκου, δημιουργήθηκε άλλο άνετο, όπου και εμφανίστηκαν μεγάλα ονόματα καλλιτεχνών της εποχής: του Δημοσθένη Αλεξιάδη, των αδελφών Διονύση (1840-1928) και Σπύρου Ταβουλάρη κ.α.
Ο
Δ. Ταβουλάρης σε περιοδεία (σκίτσο Μ. Βιτσιώρη-αναδημοσίευση από τον Ριζοσπάστη,
2/10/05)
=== Επίσης κάπου αναφέρεται ένα θερινό θέατρο «Έρμής», που από τις υπάρχουσες περιγραφές, έπρεπε να ήταν εκεί που αργότερα υπήρχε το περιβόλι της ταβέρνας του Ζαχαρία.
=== Κείνη την εποχή δημιουργήθηκε και το πρώτο ξύλινο θεατράκι του νέου Φαλήρου, πλάι στον Κηφισό.
=== Το θέατρο του Διονύση Διονυσιάδη ( Γύπαρου, 1878 ) το παλιό «Πολυθέαμα», ήτσν παραπλεύρως του καφενείου «Σπλέντιτ» και κατελάμβανε σε βάθος όλο σχεδόν τον χώρο του χειμερινού κινηματογράφου. Από της σκηνής του παρέλασαν όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες της εποχής, με Θιάσους δραματικούς, κωμωδίας, οπερέτας, φάρσας και επιθεωρήσεως. Και ποιος από τους φιρμαρισμένους ηθοποιούς της Ελληνικής σκηνής δεν έπαιξε στο παλκοσένικό του;
Την πιο μακρόχρονη θητεία τους την έκαναν οι ηθοποιοί, Ζάχος Θάνος ( Musipedia), Μαρίκα Βεάκη με το μεγάλο δραματικό ταλέντο, ο Σύλβας και η πριμαντόνα Τιτίκα Σοφιάδου.
Χαλούσε ο κόσμος με τις επιθεωρήσεις που ανέβαζε και ιδίως με τη «Σκούπα» του Ζάχου Θάνου. Εκεί και ο αμίμητος Βιλάρ ( ο Νικόλαος Σφακιανάκης),
***
Το 1920, 
ο κωμικός του μπουρλέσκ, που είχε
γίνει γνωστός στη Γαλλία ως Βιλάρ,
ο Νικόλαος Σφακιανάκης, γύρισε το φιλμ «Ο
Βιλάρ στα γυναικεία λουτρά του Φαλήρου» και το 1924, ένα γαϊτανάκι κωμικών
αυτοσχεδιασμών με τίτλο
«Οι περιπέτειες του Βιλάρ»: αυτό είναι και το πρώτο
σωζόμενο και αποκατεστημένο από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, μνημείο μυθοπλασίας
της ελληνικής παραγωγής. Τίποτε δεν έχει διασωθεί πριν από αυτό. Ούτε ποτέ
βρέθηκαν ανάλογα έργα εποχής όπως «Το όνειρο του Μιχαήλ» του Μιχαήλ Μιχαήλ.
Μετά τον Διονυσιάδη, την επιχείρηση μέχρι και την κατεδάφισή του την είχε ο Νώντας Καραμανλής. Ο οποίος σουλατσάρηζε στο πεζοδρόμιο με τη χοντρή του μπαστούνα και το ανθάκι στο πέτο. Στο ταμείο ο Μαγγανιώτης. Στην πόρτα, ο Βασίλης ο Τεμπέλης και ο Παναγιώτης ο Σμυρνιός. Στο καφενείο του θεάτρου ο κυρ' Μιχάλης, με τους δυο πιτσιρικάδες γιους του και στο πιάνο το Χριστινάκι.
Στις καρέκλες του πεζοδρομίου, τακτικοί θαμώνες μερικοί αρχοντοπειραιώτες, όπως ο Ξενοφών Βασιλειάδης, και στο σούρτα - φέρτα της, η Νίτσα η φαφούτα.
=== Το δαιμόνιο του Διονυσιάδη, παρακίνησε τον Αθηναίο επιχειρηματία Αναστάση Τσόχα, ο οποίος κατασκεύασε στο σημείο της κεντρικής αποβάθρας του Πασαμανιού, σχεδόν απέναντι από το σημερινό «Αυγό», μια εξέδρα μέσα στη θάλασσα απ όπου Βοημίδες αρτίστες διασκέδαζαν το κοινό.
=== Παρόμοια εξέδρα με ορχήστρα υπήρχε και στ' αριστερά από την έξοδο του κεντρικού λιμανιού, φτιαγμένη οπό τον Ξοβέριο Στέλλα, που διατηρούσε εκεί εξοχικό κέντρο και από τον οποίο πήρε το όνομά της η περιοχή.
=== Το θέατρο, ο «Απόλλωνας»,- αργότερα, 1965, θερινό θέατρο ΟΛΥΜΠΙΑ με παράλληλη προσφορά αναψυκτικών - με την ποικιλόμορφη ιστορία του, βρισκόταν/ ακριβώς, εκεί που έγινε κατόπιν το ζαχαροπλαστείο του Παπασπύρου - Γρηγ. Λαμπράκη και Κανάρη- (από τη Βασ. Σοφίας η είσοδος και η σκηνή του στον τοίχο, προς την οδό Λ. Ράλλη). Εκεί αρχικά έπαιζε θίασος παντομίμας με μαέστρους, στο είδος, τον πολύ Μπαλαφάρα που έκανε το τ ρ έ μ ο λ ο και τον διάσημο για τις κωμωδίες του Κανέλλο. Ο τελευταίος είχε την συνήθεια, κατά τη βραδιά της τιμητικής του, να ξεκινάει ως Δον Ηλίας Κολοκύθας, από τον Ομιλο των Ερετών, καβάλα ανάποδα σ' ένα γάιδαρο, στολισμένο με ζαρζαβατικά και ντυμένος με ψηλό καπέλο, βελάδα, φουστανέλα και ξυπόλητος και να πηγαίνει προς το θέατρο, ενώ, από πίσω, τον συνόδευε η μαρίδα.
Μετά την διάλυση του θιάσου αφού το είδος δεν είχε πέραση, το θέατρο το ανέλαβε σαν επιχειρηματίας, ο πλαϊνός καφετζής Στέφανος Χρυσοστομίδης. Από τότε και από τη σκηνή του θεάτρου Χρυσοστομίδη πλέον, παρέλασσν κάθε είδους Θίασοι, με στελέχη περίφημα, όπως του ζεύγους Μπίνη, της Γκόλφως Μπίνη, του Ανέστη και της Χρυσούλας Δόξα, της Σεβσσμίας Παναγιωτοπούλου. Ακόμη και η Εγκελ με τον Δράμαλη, αλλά και το μελόδραμα έδωσαν εκεί σειρές παραστάσεων.
Ο Ανέστης Δόξας,
πατέρας της Μπέμπας Δόξα Η Μαρία Βεάκη
Αργότερα, ο μέχρι τότε επιχειρηματίας, ο Στέφανος Χρυσοστομίδης, ανέβηκε στη σκηνή σαν πρωταγωνιστής ακόμη και έργων του Σαίξπηρ. Και το θέατρο ξέπεσε.
Τελευταία το θέατρο περιήλθε στον Μήτσο τον Κοσμαδόπουλο ο οποίος το διαρρύθμισε και το επεξέτεινε προς την πλευρά του περιβόλου του άλλοτε εστιατορίου Λεούση. Τότε το θέατρο, άλλαξε και όνομα και έγινε «Ολύμπια».
Καινούργια εμφάνιση, καινούργια δράση. Θίασοι όπως της Κατερίνας εμφανίστηκαν σε αυτό. Όμως στα 1965 ήταν θερινό θέατρο – αναψυκτήριο, στο οποίο μπορούσε κανείς να παρακολουθήσει επιθεώρηση τρώγοντας το χταποδάκι του και πίνοντας το ουζάκι του. Είχα πάει πολλές φορές.
=== 1883 .- Φθινόπωρο. Λειτουργεί το πρώτο χειμερινό θέατρο του Ν. Καμπανάκη, στην οδό Σωκράτους, σε οικόπεδο του Σωτ. Ρετσινόπουλου, εκεί όπου έγινε μετά το μέγαρο Δηλαβέρη, 300 θέσεων, με τρεις σειρές θεωρείων.
Το θέατρο Καμπανάκη λειτούργησε δυο τρία χρόνια, ώσπου χτίστηκε το « Δημοτικό Θέατρο». Η απόφαση για την ανέγερση του Δημοτικού Θεάτρου πάρθηκε αυτό το χρόνο και θεμελιώθηκε τον επόμενο 1884.
****
Τον Ιούνιο του 1912 ο βιομήχανος Ευστάθιος Δηλαβέρης αγόρασε από την «Τράπεζα
Μυτιλήνης» το επί της, τότε, λεωφόρου Σωκράτους, κατόπιν βασιλέως Κωνσταντίνου
και σήμερα Ηρώων Πολυτεχνείου, 47 ακίνητο ή οικόπεδο, όπου ήταν το θέατρο
Καμπανάκη. Εκεί ο Ευστάθιος Δηλαβέρης έχτισε το μέγαρο που υπάρχει ακόμα και
σήμερα, 2010. Σε αυτό το κτίριο στεγάστηκε η οικογένεια Δηλαβέρη.
Το 1937 το Ταμείο Προνοίας Δικηγόρων Πειραιά, επί προεδρίας του Τ.Π.Δ.Π.
Ιωάννου Αρ. Σπυρόπουλου, αγόρασε την οικία Δηλαβέρη στην οποία συστεγάστηκαν
το Τ.Π.Δ.Π. και ο Δικηγορικός Σύλλογος - επί προεδρίας
Δ.Σ. Γεωργίου Σημίτη.
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά συστάθηκε αμέσως μετά την ίδρυση Αυτοτελούς Πρωτοδικείου Πειραιά το 1918 αναγνωρίστηκε όμως ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με διάταξη το 1920. Μέχρι τότε οι δικηγόροι του Πειραιά ανήκαν στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών.
Εικόνα από το παρελθόν: Πειραιάς 22-9-1948, κινηματοθέατρο ΑΕΛΛΩ του Τσόχα, έργο Τσίλερ,
στην Καστέλα. που μας έστειλε ο Δημοσθένης Μπούκης του Γιάννη.
Εργαζόμενος
στο θέατρο με δυο μικρά παιδιά. Το
αριστερό, σγουρομάλλικο, παιδάκι είναι ο
κ. Μάνος Αλυφαντής.
Στο πλάνο
και ο σκύλος που ποζάρει περίεργα.
Όπως αφηγείται ο Πειραιώτης αρχιτέκτονας-σκηνοθέτης Δημήτρης Βλάσσης, γιος του αξέχαστου δημοσιογράφου Θεόδωρου Βλάσση, στη 10ετία του 50, το θέατρο Αελλώ, έργο του Τσίλλερ έχει μετατραπεί σε θερινό κινηματογράφο. Ενώ παίζεται μια Ελληνική ταινία αρχίζει να βρέχει. Ο υπεύθυνος του κινηματογράφου για να μη δώσει πίσω τα χρήματα των εισιτηρίων, προτείνει στους θεατές να μεταφερθούν πίσω από την οθόνη στο στεγασμένο χώρο της σκηνής του παλιού θεάτρου και μα παρακολουθήσουν την ταινία ανάποδα. Την ιστορία έχει βιώσει ο ίδιος, και με βάση αυτήν έγραψε και παρουσίασε το 2013 τη μουσική φαντασία «ΛΟΝΤΡΑ ΠΑΡΙΣΙ ΝΙΟΥ ΓΙΟΡΚ. ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ». Εμείς του δώσαμε τη φωτογραφία αυτή του Αελλώ.
=== 1884.- Ανέγερση του θερινού θεάτρου Αναστασίου Τσόχα, στην Καστέλα με σχέδια του Τσίλλερ. Και τι δεν εμφανίστηκαν από τη σκηνή του Θεάτρου Τσόχα: Δράμα, κωμωδία, κωμειδύλλιο, όπερα – Ελληνική και ξένη- βαριετέ, επιθεώρηση. Αρκετά χρόνια αργότερα έγινε κινηματογράφος και μετονομάστηκε σε «ΑΕΛΛΩ».
=== 1885 .- Ανέγερση του υπαιθρίου θεάτρου Νέου Φαλήρου.
=== 1885.- Αρχίζει να λειτουργεί το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
ΤΤο Δημοτικό Θέατρο, στο κέντρο της πόλης, θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα θέατρα των Βαλκανίων. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του σπουδαιότερου από τα νεότερα δημόσια κτίρια του Πειραιά, που χτίστηκε σε σχέδιο του αρχιτέκτονα και καθηγητή του Ε.Μ. Πολυτεχνείου Ιωάννη Λαζαρίμου (1849-1913), είναι η επιβλητική εξωτερική εμφάνιση, στην οποία όμως η νεοκλασική “γραμμή” προβάλλεται με κάποια λιτότητα και με κυριότερο συνθετικό στοιχείο το κεντρικό πρόπυλο με τους κίονες κορινθιακού ρυθμού, η ιδιαίτερα προσεγμένη εσωτερική του διαρρύθμιση, με πρότυπο το “Theatre d’ Odeon” των Παρισίων και η θαυμάσια ακουστική του. Θεμελιώθηκε το 1884 και αποπερατώθηκε το 1885, όταν και άρχισε να λειτουργεί.
Ανακαινίστηκε αρχικά το 1927 και επανειλημμένα στη μεταπολεμική περίοδο (1946-1969). Δυστυχώς τον τελευταίο καιρό, έχουν διακοπεί οι εργασίες για την αποκατάσταση των σοβαρών ζημιών που είχε υποστεί στο σεισμό της 24ης Φεβρουαρίου το 1981. Στο Δημοτικό Θέατρο εμφανίστηκαν, κατά καιρούς, οι γνωστότεροι ελληνικοί θίασοι, με κορυφαίους ηθοποιούς, πολλοί ξένοι μελοδραματικοί θίασοι, τo ΄΄Εθνικό Θέατρο΄΄, ΄΄Η Εθνική Λυρική Σκηνή΄΄ κ.α., και γενικά επί έναν επιπλέον αιώνα υπήρξε και εξακολουθεί να είναι το επίκεντρο της τοπικής καλλιτεχνικής ζωής.
=== Το καλοκαίρι του 1930 το κέντρο Λελούδα στη Φρεατίδα μεταμορφώθηκε σε θεατράκι, κι ήταν μόνο η αρχή. Τον επόμενο χρόνο, στο θεατράκι αυτό που ονομάστηκε «Πιγκάλ» εγκαταστάθηκε, για συστηματικές παραστάσεις, ένα άρτιο θεατρικό συγκρότημα, με αξιοζήλευτες, πιένες.
Ας δούμε τι έγραφε η εφημερίδα «Θάρρος» του Πειραιά στο φύλλο της 13 Ιουλίου 1931:
«Το θεατράκι της Φρεατίδας κάνει χρυσές δουλειές. Στο «Πιγκάλ» παίζουν η πεταχτή κυρία Χρύσα Καλό, πρωταγωνίστρια η καρατερίστα κ Τιτίκα Σοφιάδου με τον κωμικό κ. Ανέστη Δόξα και τον λυρικό- τενόρο κ. Σαμουράκη. Η κυρία Σεβασμία Παναγιωτοπούλου, η χαριτωμένη αυτή ηθοποιός με το φιδίσιο σωματάκι, χοροπηδάει και χαχανίζει με τους χορευτάς κ.κ. Λύραν και Γρηγοριάδην. Συναντούμε ακόμη τον δραματικό τενόρο κ. Κεφαλλόπουλο, την κωμικήν καρατερίστα Ζησιμοπούλου και τον διευθυντή της σκηνής κ. Αντώνη Σάνδη».
Αυτά ήταν τα κύρια στελέχη του θιάσου του «Πιγκάλ», που αποσπούσαν κάθε βράδυ τα χειροκροτήματα 800 και πλέον θεατών.
Ενας ολόκληρος κόσμος ψυχαγωγιόταν με φθηνό εισιτήριο, αλλά και δροσιζόταν, αφού το θεατράκι ήταν ακριβώς πλάι στη θάλασσα.
=== Τον ίδιο χρόνο, 1931, ο Καραγκιόζης του Μώρου, στην πλατειούλα της Φρεατίδας, παραχώρησε τη θέση του σε ένα ακόμη θέατρο.
=== Στη Φρεατίδα, στου Βρεττού, - στη στροφή- υπήρχε μια «ταραντέλα» όπου εμφανιζόταν ο αμίμητος Ελληνογάλλος κωμικός Βιλλάρ.
=== Μια άλλη «ταραντέλα» υπήρχε στον Τινάνειο Κήπο, που έπαιζαν μεταξύ άλλων και τα Λασκαράκια.
=== Ένα άλλο θέατρο ήταν το "Μισούρι" στο Πασαλιμάνι, στη γωνία Βασιλίσσης Σοφίας και Μπουμπουλίνας. Σ αυτό εμφανίστηκε νεαρός και ο Κώστας Χατζηχρήστος σε βαριετέ.
=== 1960-66.- Το χειμώνα το Δημοτικό Θέατρο ήταν στις δόξες του. Πολλοί μεγάλοι θίασοι και ηθοποιοί εμφανίζονται σ αυτό, Μπέμπα δόξα, Δάφνη Σκούρα, Μαρία Αλκαίου, Αλέκος Αλεξανδράκης, Βασίλης Διαμαντόπουλος, και πολλοί άλλοι.
Ένα άλλο χειμερινό θέατρο είναι η ΑΥΛΑΙΑ του Μπάμπη Κράλιοβιτς - Κουντουρώτου και 2ας Μεραρχίας κάτω από τις Σχολές ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ.
Ντίνος Ηλιόπουλος στο Σπλέντιτ το 1983
=== 1968 - 9.- Από το Δήμαρχο Αριστείδη Σκυλίτση ιδρύθηκαν και λειτουργούν τα θερινά θέατρα «Σκυλίτσειο» μετέπειτα «Βεάκειο», Πειραϊκό Λυρικό και Δελφινάριο , και το χειμερινό θέατρο κωμωδιών «ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ». Παράλληλα λειτουργούν το Δημοτικό, και Αυλαία.
Το Βεάκειο κατασκευάστηκε και άρχισε να λειτουργεί τον Ιούνιο του 1969. Η σημερινή ονομασία του θεάτρου "Βεάκειο" δόθηκε τον Ιούλιο του 1976, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, προς τιμή του μεγάλου Έλληνα ηθοποιού Αιμίλιου Βεάκη (1884 - 1951), που είχε γεννηθεί στον Πειραιά.
Το Βεάκειο θέατρο αποτελεί τους θερινούς μήνες το επίκεντρο μιας αξιόλογης καλλιτεχνικής κίνησης, με εμφανίσεις ελλήνων και ξένων θιάσων, φολκλορικών συγκροτημάτων διεθνούς φήμης, καθώς και συναυλίες γνωστών καλλιτεχνών.
Περισσότερα για τα Δημοτικά και άλλα Θέατρα
Παραστάσεις
δίνονταν κατά καιρούς
από διάφορους θιάσους
και στη Θεατρική Σκηνή του Πειραϊκού
Συνδέσμου, όπου λειτουργούσε Δραματική Σχολή και Ωδείο.
Το χειμώνα του 1965
ο θίασος Βασίλη Κουτουζή – Γιάννη Κόκκινου
παρουσίασε το « Φιλί του μετανάστη» του Πειραιώτη συγγραφέα Ευάγγελου Καμπέρου,
Δεξιά.( Δημήτρης Τζελλάς, Μαρίκα Κοτοπούλη, Τέα Γιαννάρου,
Νίκη Χατζηβασιλείου).
=== 2004.- Το χειμώνα λειτουργούν το ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ Πειραιά, η ΑΥΛΑΙΑ, Κουντουριώτου 182, το ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΦΥΡΑ, Ηλ.Σταθμός Νέου Φαλήρου, και κάπου – κάπου η ΚΑΛΙΦΟΡΝΙΑ Παλαμηδίου 33, στην Αγ.Σοφία, Πειραιά.
**** Μια φορά ο Νίκος Γούναρης πήγε να τραγουδήσει στην Καλιφόρνια του Πειραιά, αλλά είχε μαζευτεί τόσος κόσμος που δεν μπορούσε να μπει στο θέατρο. Και τραγούδησε απ έξω με τη δυνατή φωνή του, χωρίς μικρόφωνο.
Σημαντική ιστορία έγραψε το θέατρο Χρυσοστομίδη στο Κερατσίνι, 1933-1968. Αλλά γι αυτό δείτε ειδικά εδώ:
Το καλοκαίρι λειτουργούν το ΔΕΛΦΙΝΑΡΙΟ με εμφανίσεις σημαντικών ηθοποιών και αρκετά συχνά το ΒΕΑΚΕΙΟ.
**** Τα παλιά χρόνια λειτουργούσανε κάτι σχολές λαϊκού θεάτρου , όχι σε πολυτελείς αίθουσες, αλλά πάνω στο παλκοσένικο: Του Στέφανου Χρυσοστομίδη στο Πασαλιμάνιν και ύστερα στο Κερατσίνι, του Ζαχαρία Μέρτικα στην Κοκκινιά όπου είχε το θέατρό του "ΣΜΥΡΝΗ", του Παναγιώτη Παναγόπουλου στα Καμίνια όπου είχε το ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΛΑΟΥ, του Νικήτα Πλατή από την Αμοργό, συζύγου της Γκόλφως Μπίνη στην Αγία Σοφία του Πειραιά.
Το Λαϊκό Θέατρο στις γειτονιές του Πειραιά (1890-1920)
το θέατρο "Απόλλων" στο Πασαλιμάνι
Της Κατερίνας Μπρεντάνου
Φιλολόγου- ιστορικού
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΙ
Κινηματογράφος, για πρώτη φορά, λειτούργησε στον Πειραιά το 1899, στο θέατρο Τσόχα.
Στο Πασαλιμάνι λειτούργησε ο κινηματογράφος του Καράμαλη.
Σπλέντιτ και Φαντάζιο
Στη δεκαετία του 40, κάθε καλοκαίρι, τρεις υπαίθριοι κινηματογράφοι λειτουργούσαν στο Πασαλιμάνι: του Διονύση Διονυσιάδη,- ΣΠΛΕΝΤΙΤ-, του Γιάννη Συνοδινού, - ΟΛΥΜΠΙΑ» μετά «ΚΑΠΙΤΟΛ» -, και του Μήτσου Στεφάνου. Και ένας τέταρτος στην πλατεία Καραϊσκάκη της ακτής Τζελέπη.
Επίσης η «Καλιφόρνια» στην Αγία Σοφία, καθώς και το θερινό ΚΡΟΝΙΟ ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ.
Μεταπολεμικά τα Σπλέντιτ, Παλλάς, ΚΑΠΙΤΟΛ Ολύμπιον, Αττικόν, ΧάΪ Λάϊφ, Ζέα και Καλιφόρνια.
Σήμερα 2.005 το χειμώνα λειτουργούν οι κινηματογράφοι, ΑΤΤΙΚΟΝ στην Αγίου Κωνσταντίνου, ΡΕΞ στον Αγιο Διονύση, ΖΕΑ, στη Φρεατίδα, ΚΑΣΤΕΛΑ στην Καστέλα, ΣΙΝΕΑΚ στην Πλατεία Δημαρχείου και ΧΑΪ ΛΑΪΦ ακριβώς απέναντι.
Το καλοκαίρι λειτουργεί ένας θερινός στο Πασαλιμάνι, ο πρώην ΠΑΛΛΑΣ
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΙ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ ΚΑΤΑ ΚΑΙΡΟΥΣ
Από την ιστοσελίδα http://cinemahellas.wordpress.com
ΠΟΛΛΟΙ ΠΕΙΡΑΙΩΤΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ
Τα χώματα του Πειραιά και του ευρύτερου χώρου του, γέννησαν και γεννούν καλλιτέχνες του θεάτρου και του κινηματογράφου και γενικότερα του καλλιτεχνικού χώρου.
Κατά τα αποκαλυπτήρια της
προτομής του.
Παιδιά του είναι, χωρίς σειρά αξιολόγησης, οι: Κατίνα Παξινού, Αιμίλιος Βεάκης, Νίκος Ζαχαρίου, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Γιάννης Αγγελόπουλος (1890-1943 βαρύτονος της Σκάλας του Μιλάνου, δείτε το όνομα στο www.google.com ),Σπΰρος Καλογεράς , Λάμπρος Μαυράκης, Λέλα Ζωγράφου, Γιώργος Ζάκκας, Λέλα Σταματοπούλου -Τσακιρίδη( μετζοσοπράνο), Ζάχος Θάνος(Ζαχαρίας Νοταράκης-Musipedia) 1875-1946, Γκίκας Μπινιάρης, Γεώργιος Τερζάκης(σολίστ της ΕΛΣ), Γιάννης Ρούσης, Ντίνα Μασκλαβάνη, Ελσα Καστέλα — Πρωτοψάλτη, Εκάβη Χριστοφά (σολίστ στην Οπερα της Βιέννης), Μαρία Απέργη (ΕΛΣ), Βασίλης Διαμαντόπουλος, Λιάνα Μιχαήλ, Δημήτρης Χατζημάρκος, Μπάμπης Κράλιο6ιτς, Μπέμπα Δόξα, Δέσπω Διαμαντί5ου, Ανδρέας Μπάρκουλης, Λήδα Πρωτοψάλτη, Νίκος Βασταρδής, Θανάσης Βέγγος, Δημήτρης Ροντήρης, Μάριος Πλωρίτης, Αλέξης Πάρνης, Μίμης Τραϊφόρος, Γιώργος Μετσόλης, Αχιλλέας Σκορδίλης (ηθοποιός, 1935), Ευάγγελος Τραϊφόρος(Ηθοποιός, 1940), Ευάγγελος Σάκαινας, Γιάννης Τσαρούχης, Τάνια Σαββοπούλου(ηθοποιός), Γΐώργος Περράκης(ηθοποιός, 1895, πρωτοεμφανίστηκε στην Αίγυπτο με Ιταλικό θίασο), Αλέκος Τζαννετάκος, Μάρθα Καραγιάννη(Κερατσίνι), Σάσα Ντάριο, Σιμόνη Ξυνοπουλου.ΝίκοςΜπακογιάννης (ηθοποιός σκηνοθετης, 1938), Ελλη Φωτίου, Μέλπω Ζαρόκωστα, Θΰμιος Καρακατσάνης, Κώστας Καστανάς, Κατερίνα Καραγιάννη, Μίμης Κουγιουμτζης, Μαρία Μαρμαρινού, Σούλα Αθανασιάδου, Φραντζέσκα Αλεξάνδρου, Βίκυ Λέανδρος, Αγγελος Αντωνόπουλος, Ντόρα Τσάτσου — Συμεωνίδη, Γιάννης Μέτσης (χορογράφος), Μαρτία Χορς χορογράφος, Μαίρη Βρυάκου-Γκέλη χορογράφος, Πάκυ Γιαννούλη (χορεύτρια), Βίκυ Τζινιέρη, Βάσω Ζαχαριά (χορεύτρια), Ρούλα Παπαδημητρίου (χορεύτρια), Νίκος Μουκέλλης σκηνογράφος 1922, Στέφανος Χρυσοστομίδης, Αλέκος Χρυσοστομίδης, οι νεώτερες Αννα Τσώνη, Τόλης Πολλάτος, Γιάννης Κόκκινος, Γιώργος Σαλτόγλου, Δημήτρης Τζελλάς, Αγγέλα Καζακίδου, Σπύρος Παπαδόπουλος, Βάνα Ζάκα και άλλοι.
Ακόμη στο μουσικό στερέωμα διακρίθηκαν οι Ιάκωβος Βίρβος, Πάνος Φακιολάς, Ιωσήφ Παπαδόπουλος-Γκρέκας,(με τον Ιωσήφ είχαμε συνεργαστεί τη δεκαετία 1970-1980 στην ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ), Αιμίλιος Σπηλιωτόπουλος-Σπήλιος, Ιωάννης Καρατζάς, Αλέκος Αινιάν, Αθανάσιος Κόκκινος, Μενέλαος Παλλάντιος, Γεώργιος Βώκος, Γιάννης Συνοδινός, Κώστας Κλάββας, Ανδρέας Οικονομου, Κούλα Καλλιγά, Θάλεια Καλλιγά-Πίπα, Ιουλία Ιατρίδη.
Για τους περισσότερους βρήκαμε στοιχεία στο διαδίκτυο και αν ερευνήσετε μπορείτε να εντοπίσετε και άλλα.
Ο Γιάννης Αγγελόπουλος
και ο Νίκος Χατζηαποστόλου (δεξιά)
Ανδρέας Ζάϊλερ ο στρατιωτικός Αρχιμουσικός
Η ΠΡΩΤΗ.. ΑΛΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ…
ΚΑΦΕΝΕΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΕΚΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ
Ο Πειραιάς έχει εδώ και πολλά χρόνια χάσει τα υψηλού επιπέδου καφενεία του. Κυρίως γιατί εξέλιπαν και οι άνθρωποι που θα σύχναζαν σ αυτά. Σήμερα, 2005, υπάρχουν κάποια καφενεία, κυρίως στην περιφέρεια, αλλά δεν έχουν το χαρακτήρα των παλαιών εποχών.
Ο Πειραιάς άργησε να αποκτήσει καφενεία, αφού ως το 1829 ήταν ακατοίκητος.
Στα τελευταία χρόνια του Οθωνα υπήρχαν βέβαια καφενεία, αλλά δεν παρουσίαζαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Ωστόσο την εποχή εκείνη άρχισαν να εμφανίζονται στον Πειραιά διάφοροι πνευματικοί άνθρωποι, από αλλά μέρη της Ελλάδος και του εξωτερικού. Ως πρώτος λόγιος, παρουσιάζεται ο Αντώνιος Αντωνιάδης, - γεννήθηκε στον Πειραιά στις 6 Ιανουαρίου 1836 και έδρασε ως εκπαιδευτικός. Ό Αντωνιάδης υπήρξε ο δημιουργός της πρώτης καλλιτεχνικής κίνησης του Πειραιά. Ηταν θεατρικός συγγραφέας, τα δράματα του βραβεύτηκαν σε διαγωνισμούς των Αθηνών και το 1875 θίασος ερασιτεχνών παρουσίασε τον «Κρίσπο» του στο Παρθεναγωγείο.
Ως πρώτοι διανοούμενοι εμφανίζονται, στον Πειραιά την εποχή εκείνη ο Γεώργιος Λαζαρίμος, ο Αλέξ. Μελετόπουλος, ο Ι. Δραγάτσης, ο Βαλ. Στάης, ο Δημ. Καλοστύπης, ο Αντ. Σπηλιωτόπουλος, ο Φ. Μέρμηγκας ο Κ. Βράτιμος και ο Δημ. Σακελλαρόπουλος, που εβγαζε μάλιστα και το περιοδικό «Απόλλων». Αυτοί όμως, δεν εσύχναζαν σε. καφενεία προτιμούσαν τους απογευματινούς ρομαντικούς περιπάτους. Κάπως αργότερα εμφανίστηκαν οι πρώτες φιλολογικές συντροφιές στα διάφορα καφενεία.
Η σημαντικότερη παρουσιάσθηκε στο γνωστό καφενείο του Διονυσιάδη, εκεί που αργότερα ήταν το «Σπλέντιτ», στο Πασαλιμάνι. Επικεφαλής της συντροφιάς αυτής ήταν ο διηγηματογράφος Αγαθοκλής Κωνσταντινίδης. Αυτός συγκέντρωνε σαν φιλόστοργη κλώσα όλους τους φερέλπιδες νεοσσούς της φιλολογίας. Από τα τακτικότερα μέλη της συντροφιάς ήταν ο Παύλος Νιρβάνας, ο Άντ. Σπηλιωτόπουλος, ο Σπύρος Μελάς, ο Αριστος Καμπάνης ο Λάμπρος Πορφύρας, ο Εμμ. Καψαμπέλης, ο Ρώμος Φιλύρας, ο Αγγ. Κοσμής, ο Αλ. Βραχνός, ο Π. Σεφερλής, ο Γιαν. Μπόνης, ο Γ. Αξιώτης, ο Γ. Λαμπελέτ, ο Γ. Ζουφρές, ο Φεράς, ο Γερ, Βώκος κ. α. Το 1900 ο τελευταίος έβγαλε το «Περιοδικό μας» που άφησε εποχή.
Ο Γ. Σουρής, τακτικός στο καφενείο του Διονυσιάδη, στο Πασαλιμάνι, όπου συναντιόταν με τους πιο πάνω, Παύλο Νιρβάνα, Λάμπρο Πορφύρα, Δημοσθένη Βουτυρά, Σπύρο Μελά και άλλους Πειραιώτες συγγραφείς και ποιητές, έγραφε την εποχή εκείνη:
«Φάληρον- Θάλασσα δροσιά,
γυμνάσματα παντοία,
φρανζτέζικα, εγγλέζικα και αριστοκρατία
Ξαπλώνεσαι στην αμμουδιά ανέτως και ησύχως
κι ύπνον σου φέρνει ελαφρόν του
κύματος ο ήχος(...)»
Στα 1903 μια ομάδα από νέους δημοσιογράφους και φοιτητές καθιερώνει νέο φιλολογικά εντευκτήριο στο καφενείο «Μον Ρεπό» (αργότερα «Ολυμπος»), στη λεωφόρο Σωκράτους.
Τακτικά μέλη της συντροφιάς αυτής, όπως έγραψε ο μουσικολόγος Ιωσήφ Παπαδόπουλος- Γκρέκας το 1972, ήταν οι Γεώργιος Μαύτας, Γ. Ευστρατίου, Γ. Καραγιαννόπουλος, Γ. Χαραλαμπόπουλος, Νίκος Χαντζάρας, και ο Μιχαλάκης Επιφάνης, που είχε δημοσιεύσει τότε την πρώτη του μετάφραση, «Στον Μορφέα» του Γκαίτε:
Θείε Μορφέα, ανώφελα
με φίλτρα μαγεμένα,
η δύναμή σου προσπαθεί
γλυκά να με κοιμήσει.
θα μείνουν τα ματάκια μου
απόψε αγρυπνισμένα
αν απαλότατα δε ρθει
ο Ερως να τα κλείσει.
Ο Παύλος Νιρβάνας, που το αναδημοσίευσε τότε στα «Παναθήναια» χαρακτήρισε ως χαριτωμένη τη μετάφραση αυτή.
Μετά από χρόνια ένας άλλος κύκλος από ποιητές και διανοούμενους άρχιζε να συχνάζει στο καφενείο του Νόνη Φασιλή που βρισκόταν στην ανατολική πλευρά της Ακτής Μουτζοπούλου, στο Πασαλιμάνι. Στο καφενείο αυτό, μεταξύ των άλλων συναντούσε κανείς ως τα τελευταία χρόνια της ζωής του και τον ξεχωριστό Πειραιώτη ποιητή Λάμπρο Πορφύρα με την γνωστή συντροφιά του, τον Μπουρέκα, τον Καραχόντζα, το Γεώργιο Σακαλή, το Θεόδωρο Κιζάνη, το μουσικολόγο Ιωσήφ Παπαδόπουλο- Γκρέκα. Συχνά, όμως, έβλεπε κανείς στη συντροφιά του και άλλους γνωστούς διανοουμένους του Πειραιώς η των Αθηνών.
Από το 1920 δημιουργήθηκε κέντρο λογίων και καλλιτεχνών στο καφενείο του Χρυσοστομίδη στο Πασαλιμάνι. Για πολλά χρόνια σύχναζαν εκεί οι νέοι τότε Χρ. Λεβάντας, Λάμπης Βολανάκης, Δημ. Πιτσάκης, Κλ. Κλώνης και πολλοί άλλοι. Αντίθετα ο ποιητής των «Ειδυλλίων» Νίκος Χαντζάρας σύχναζε την εποχή εκείνη στο καφενείο του Τραϊφόρου και του Κσνελλά, στη λεωφόρο Γεωργίου Α'.
Στο ίδιο καφενείο είχε την έδρα της και η θυμοσοφική ομάδα του Αντωνάτου. Εκεί έπαιζε την πρέφα του ο πανέξυπνος Αλέκος Λευκαδίτης, που σχολίαζε τους πάντες και τα πάντα. Εκεί σύχναζαν ακόμη και οι Κ. Κλώνης, Γρ. Θεοχάρης, Χρ. Λεβάντας, Γιάννης Πιπίνος και άλλοι.
Στο καφενείο του Τραϊφόρου « Ο Κολοκοτρώνης υπήρχε μια τεράστια προσωπογραφία του Γέρου του Μωριά, με πολύ ζωντανά χρώματα.
Το καφενείο του Κανελλά, Γεωργίου Α και Κουντουριώτου, πήρε όλης την κίνηση όταν έκλεισε του Τραϊφόρου. Κατά τη μεσοπολεμική περίοδο ο επάνω όροφος λειτουργούσε ως Χαρτοπαικτική Λέσχη.
Ο Δημήτρης Ζιώγας
Στου Κανελλά συνήθιζε να πηγαίνει κατά τα ξημερώματα να καπνίζει το ναργιλέ του και να γράφει το άρθρο του για τη « ΣΗΜΑΙΑ» του Παντελή Λογοθέτη, ο γέροντας της παλαιότερης δημοσιογραφικής οικογένειας Δημήτριος Ζιώγας που διατηρούσε μεγάλο γκριζόλευκο μουστάκι και μούσι. Οταν "έφυγε" ο Ζιώγας, στο ίδιο τραπέζι καθόταν ο Νίκος Χατζάρας, ο ποιητής των "ειδυλλίων". Στα τραπέζια του καφενείου του Κανελλά εύρισκαν φιλοξενία οι Πειραιώτες δημοσιογράφοι και οι ανταποκριτές των αθηναϊκών εφημερίδων.
Καφεζαχαροπλαστεία στο Ν. Φαληρο
Από τα τελευταία γραφικά καφενεία του Πειραιά, τα καφενεία «Βερσαλλίαι», «Κυβέλεια», «Των Κυνηγών» όπου κάθε μεσημέρι έβρισκες γαρίδες, σαγανάκι και ουζάκι. Η φήμη του ξεπερνούσε τα όρια του Πειραιά. Απέναντι από το Αστυνομικό Τμήμα, ήταν το Καφενείο "Όλυμπος", πιο δίπλα το «Πανελλήνιο» όπου πηγαίναμε για ουζάκι, το ΑΚΡΟΠΟΛ και το «Χάι Λάϊφ» για πιο επίσημες συναντήσεις αφού πάνω ήταν η Εισαγγελία και τα Δικαστήρια, η «Συνάντηση» των Τσουμανάκη –Καδόπουλου,Τσαμαδού και Βασ. Σοφίας, η «Ειλικρίνεια» του Γιάνναρου, Καραολή-Βασ. Σοφίας, του Ρολογιού όπου πήγαινε και ο Γιώργος Μπάτης- μέχρι τις 10 Μάρτη 1967 που πέθανε έχοντας στην κολότσεπη το μπαγλαμαδάκι του-, του Καραντάση στην πλατεία Αλεξάνδρας, του Σπύρου Βέττα στη Φρεατίδα - αυτά ως τη δεκαετία του 1970.
Άλλο γνωστό και πολυσύχναστο Καφενείο ήταν το "Χρηματιστήριο" επί της οδού Γούναρη εκεί που ενώνει με την Ναυαρίνου και Τσαμαδού. Εκεί γινόταν η συναλλαγή των χρυσών λιρών.
Στην Ακτή Ποσειδώνος ανάμεσα στα οινομαγειρεία "ΜΕΛΙΣΣΑ" - ήταν εκεί που είναι η Νομαρχία- και το "ΣΑΛΑΜΙΣ", ήταν το καφενείο "ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ" όπου πολλές φορές συναντιόμουνα με άλλους Ποριώτες.
Μπροστά από τον Άγιο Σπυρίδωνα υπήρχε το Καφενείο "ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΝ" του Μπαλαμπάνου – με το γιο του Αντώνη υπηρετήσαμε μαζί στο Λιμενικό, στο ΝΑΤ-που τα καλοκαίρια έβγαζε τραπέζια απέναντι στον κήπο Θεμιστοκλέους. Το καφενείο αυτό λόγω της θέσης του ήταν πολυσύχναστο.
Στην οδό Δραγάτση, προς την Κολοκοτρώνη ήταν το ζαχαροπλαστείο "Διεθνές" του Βουγιάλα, το πιο γνωστό στον Πειραιά, μαζί με το "Ακροπόλ" που ήταν στην πλατεία Κοραή.
Δίπλα στο σημερινό Δημαρχείο ήταν η "Στάνη" που υπάρχει ακόμα.
Στα 1974, που άρχισαν να χάνονται τα «στέκια» ήμουνα διευθυντής της καθημερινής εφημερίδας του Πειραιά «ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ» που είχα ιδρύσει εγώ, και τελικά είχε περάσει, την είχα πουλήσει, στο Νίκο Φραγκούλη. Κάθε βράδυ στα γραφεία της Κολοκοτρώνη 38, μαζεύονταν παρέες, ο δικηγόρος Νίκος Μάρουγκας, ο Μουσικολόγος Ιωσήφ Παπαδόπουλος – Γκρέκας και άλλοι. Ηταν το τέλος μιας εποχής.
Τα καφενεία σ άλλες περιοχές
Στα 1969, ο χρονογράφος Θεόδωρος Βλάσσης έγραφε στη « ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ»:
«Ήρθε μια εποχή, που το Πασαλιμάνι, άρχισε να μεταβάλλεται σε σωστή κόλαση. 'Από το 1929 κι' έπειτα, αυτός ο χώρος που άλλοτε ψυχαγωγούσε όλους τους Πειραιώτες, μικρούς και μεγάλους, δεν ήταν δυνατόν να κρατήσει κοντά του, ούτε τους πιο πιστούς του φίλους. Μιλάμε για το καλοκαίρι φυσικά.
Τα επτά, τριγύρω από την πλατεία καφεζαχαροπλαστεία, φιλοτιμούμενα να... μορφώσουν μουσικά και να ψυχαγωγήσουν την πελατεία τους, είχανε στήσει το καθένα σε κάποιο στύλο, κι' ένα μεγάφωνο, απ' όπου μεταδίδονταν τραγούδια της εποχής.
Είχε δεν είχε, το κάθε .μαγαζί, καμιά δεκαριά πλάκες, που τις έπαιζε από τις 5 το απόγευμα μέχρι της δευτέρας νυκτερινής.
Κι' άκουγες κάθε λίγο και λιγάκι τον συμπαθέστατο, κατά τα άλλα, Πέτρο Κυριακό, από το ένα μεγάφωνο, πότε τενόρο, πότε βαρύτονο (ανάλογα με την πολυκαιρία της πλάκας ή την χρησιμοποίηση της βελόνας ) να βροντοφωνεί:
«Το κάθ' ελληνικό γρασίδι
ανήκει στον Ιασωνίδη».
Και δεν πρόφταινε να τελειώσει, όταν από το μεγάφωνο του δεύτερου καφενέ, ένας άλλος Κυριακός, βαρύς και αφηγηματικός, άρχιζε:
••« Από τον καιρό που μ' εγέννησ' η μάνα μου…..»
Και άκουγες και άκουγες...
Αλλά σε λίγο δεν άκουγες η μάλλον δεν ξεχώριζες τίποτα, από τον δαιμονιώδη θόρυβο που έκαναν τα μεγάφωνα, όταν παίζανε όλα μαζί και στη διαπασών, για την εξουδετέρωση των ανταγωνιστών.
Το αποτέλεσμα, ήταν να εξουθενωθεί το νευρικό σύστημα του κοσμάκη, ο οποίος άρχισε ν' αναζητεί «σε άλλους τόπους μακρινούς» που λέει και το τραγούδι, μια σχετική ηρεμία.
Στράφηκε προς την Φρεατίδα με το γαλήνιο περιβάλλον, και αλλού.
Στη Φρεατίδα εκείνο τον καιρό, υπήρχαν λιγοστά κέντρα. Πλάι στο Ναυτικό Νοσοκομείο ήταν μια μπυραρία. Απέναντι και χαμηλά στην ακροθαλασσιά λειτουργούσε το ήσυχο κεντράκι του Νίκου του Λελούδα. Πιο κάτω ο καφενές του Νίκου του Πιλιλώνη και στην αντικρινή πλατειούλα, έστηνε κάθε καλοκαίρι την παράγκα του, ο κυρ Γιάννης ο Μώρος με το θίασο των σκιών, τον Καραγκιόζη. Το υπόλοιπο της πλατείας, το δούλευε, με τα τραπέζια του, το καφενείο του Φανού.
Στην κεντρική πλατεία της Φρεατίδας, ακόμα δεν υπήρχε η προτομή του Πορφύρα, λειτουργούσαν τρεις μπακαλοταβέρνες. Του Μιχαλάκη του Λεμπέση (αργότερα Γουζούαση), του Τρέχα και του Κοτσώνη. Πιο πάνω, προς τα μπάνια του Κράκαρη, ένας ακόμη καφενές και στη στροφή οι δυο μπυραρίες του Βρεττού.
Μέχρι το 1929 η κίνηση εκεί ήταν συνοικιακής μορφής, με εξαίρεση τ' απογεύματα της Κυριακής που κατηφόριζε προς τα γραφικά μουράγια της Φρεατίδας κόσμος κι από μακρινά σημεία του Πειραιά.
Στην Παλαμηδίου ήταν το καφενείο του Κουμπή και κατόπιν έγινε το "ΑΒΕΡΩΦ".
ΒΑΣΙΛΗΣ Π. ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ
10-11-2009
© KOUTOUZIS.GR Αναδημοσίευση επιτρέπεται μόνο με αναφορά στην πηγή www.koutouzis.gr .